Smalir

Það er erfitt að vera nýbúi. Nýbúar hafa ekki tileinkað sér orðaforða frumbyggjanna, það tekur oft langan tíma. Það þarf ekki að vera útlendingur til að kallast nýbúi, það er hægt að vera nýbúi í eigin landi, þá á ég við ef maður sest að í öðru menningarsamfélagi en maður er alinn upp í. Ég er nýbúi á höfuðborgarsvæðinu þrátt fyrir að hafa búið hér meira eða minna í 25 ár, fyrst skildi ég ekki tungumálið, hvernig átti að hegða sér eða yfirhöfuð nokkuð. Sama gildir um þá sem flytja í sveit og hafa ekki búið þar áður. Þeir eru nýbúar. Einn nýbúinn í Miklaholtshreppi sagði einu sinni: "Það eru byrjaðar smalir".

Í dag tók ég þátt í þessu fyrirbrigði "smalir" (kann ekki að begja þetta orð). Mig langar mikið að skrifa um þetta en mig skortir tíma. Ég er nefnilega að fara til Sotkkholms í fyrramálið og á alveg eftir að pakka og allt. Er smöluð upp að öxlum en skemmti mér vel. Nenni ómögulega að fara í þessa ferð, það eina bjarta við ferðina er að ég gisti hjá uppáhaldsfrænku minni sem býr í Stokkholmi. Þetta er vinnuferð og þeir sem halda að slíkar ferðir sé eitthvað sem flokkast megi undir fríðindi, þeir hafa misskilið eitthvað.

Ég lofa semsagt smalirasögum þegar ég kem heim aftur. Ekki veit ég nú hversu stór lesendahópur minn er en ég vildi endilega láta vita af fjarveru minni svo þið haldi ekki að ég sé búin að missa áhugann á þessu bloggi. Það er langt í það, ég á eftir að ausa úr miklum skálum skoðanna áður en ég hætti þessu. Ég lofa líka nokkrum sögum inn á milli.

Ferðalag

Í sumar sem leið fór ég í 6 daga gönguferð. Tjald og allar vistir á bakinu, maður verður nú að sýna smáhetjuskap. Svæðið var milli Skaftár og Hverfisfljóts, Laki og Lakagígar voru miðpunkturinn.

Í svona göngum kemur stundum fyrir að skrokkurinn minnir á sig, einn morguninn vaknaði ég með skelfilegan hausverk. Ég fálmaði í skraninu mínu eftir dópi og við tjaldskörina vissi ég af vatni í drykkjarjógúrtflösku til að skola dópinu niður. Ég teygði mig eftir flöskunni og tók vænan slurk................... þetta reyndist vera flaskan með strohinu! Mér snarskánaði höfuðverkurinn og var í fínu gönguformi þann daginn.

Vaknaði lamin lurkum

litaðist dópi þá eftir

með áfengi slokraði í slurkum

slæmskan mig lengur ei heftir

Úrgangsmál göngufólks var aðeins í fréttum í sumar. Gönguhópurinn minn var lengi lítt til fyrirmyndar í þeim efnum. Ég ætla ekki að fjalla frekar um það tímabil. Nú orðið er einn félaginn skipaður "kammermeistari" í upphafi göngu. Í því felst að bera létta skóflu og finna hentugan stað fyrir holu á áfangastöðum. Holan verður að vera í hvarfi frá tjaldbúðum og síðan er göngustaf stillt upp nálægt og hengir maður húfuna sína á stafinn þegar maður bregður sér í holuna til merkis um að hún sé upptekin. Eftir mikil afrek í holunni sáldrar maður sandi snyrtilega yfir.

Í holu vil ég hafa ró

helst þar ein vil vera

Skán með skóflu yfir dró

skítinn langa og svera

Á 5. og 6. degi er ástand göngumanna sérstakt. Andlega hliðin oftast fín, allir ánægðir með afrekin, gott að vita að maður gat þetta. Líkamlega ástandið er líka þokkalegt, flestir komnir yfir allar harðsperrur, formið bara gott og flestir sofna strax og lagst er útaf eftir átök dagsins, stundum þó með hljóðum (óhljóðum). Göngufæðið er kraftmikið og einnig hjálpar hreyfingin til þannig að meltingin er yfirleitt mjög svo "eðlileg". Hins vegar er ekki mikið verið að pjattast með fataskipti og þvottur á skrokknum svona almennt bíður þess að koma til byggða.

Flæki ég feitum lokkum

freta og lífsins nýt

andfúl í súrum sokkum

sofna og mikið hrýt

Breytingar

Við erum í eðli okkar óþolinmóð, við viljum breytingar og það strax. Við teljum oft að það velferðarkerfi sem við lifum við sé handónýtt og hafi verið það lengi. Þá er rétt að rifja upp eitthvað sem hefur breyst ótrúlega mikið, tja á ekki svo löngum tíma.

Mér finnst örstutt síðan ég eignaðist mitt fyrsta barn. Það var reyndar árið 1990. Kannski ekki örstutt en samt.......... Ég átti lögheimili í Reykjavík og fljótlega eftir fæðingu sótti ég um dagvistun  hjá borginni. Ég fyllti samviskusamlega inn á umsóknina að ég sækti um 4 tíma leikskólaplass, 6 tíma leikskólapláss og dagheimili (takið eftir mun á heitum þessara "vistunarúrræða"). Ég ætlaði sko svo sannarlega ekki að missa af lausu plássi. Einnig var spurt um fjölskylduhagi og það fyllti ég einnig út. Ég er gamaldags og við foreldrarnir höfðum látið pússa okkur löglega saman svo ég þurfti þarna að játa á mig hjónaband. Þegar ég afhenti umsóknina benti afgreiðslukonan mér á að ég gæti nú alveg sleppt því að sækja um dagheimili (heilsdagsvistun), þau væru bara fyrir einstæða foreldra (mæður).

Ég: "Já en ég ætla samt að sækja um"

Konan:"Þú gerir þér grein fyrir að það þýðir ekkert"

Ég: "Já en ég ætla samt að sækja um"

Konan skildi ekkert í þvergirðingshætti mínum og tók að lokum við umsókninni, henni fannst örugglega að hún væri að ráða mér heilt. Það borgaði sig alls ekki að reikna með neinu.

Ég var "heppin" fékk pláss á dagheimili ríkisspítala og mjög góða vistun fyrir barnið og svo aftur þegar fjölgun varð, frétti aldrei hvað varð um þessa umsókn. Vinahjón mín höfðu á þessum tíma einnig sótt um hjá borginni. Þegar barnið var um 3ja ára bauðst þeim 4 tíma leikskólapláss. Þau voru bæði í fullri vinnu en með mjög dýra gæslu. Þau veltu fyrir sér að taka þessa 4 tíma og keyra barnið á milli í hádeginu en halda inni umsókninni um 6 tíma vistunina. Nei, það var ekki hægt, ef þau tæku 4 tíma vistun, félli umsóknin um 6 tímana út!

Á þessum tíma reyndu borgaryfirvöld að segja okkur að þörfin fyrir dagvistun væri ekki mikil, það væru ekkert margir á biðlistunum! Skrítið, maður þurfti að vera hinn mesti þvergirðingur til að nenna að sækja um og ef maður tók fyrir neyð vistun sem manni hentaði ekki þá féllu aðrar umsóknir út.

Í dag heyrir maður unga foreldra kvarta ef barnið kemst ekki inn í heilsdagsvistun 2ja ára. Vissulega er það sjálfsögð þjónusta, en okkur er hollt og skylt að muna að þetta hefur ekki alltaf verið svona. Það er allt í lagi að rifja upp hverjir breyttu þessu í Reykjavík. Vonandi sjáum við breytingar á fleiri stöðum á komandi mánuðum.

Óskráðir verkamenn

Það þurfti rútuslys til að vekja athygli fjölmiðla á því að hér á landi er fjöldinn allur af óskráðu verkafólki. Vinnumálastofnun hafði helst það um málið að segja að ........við vorum alveg að fara að gera eitthvað í þessu....! Ég segi nú bara sem betur fer var þetta rútuslys en ekki vinnuslys, ef svo hefði verið er óvíst hver hefði orðið að standa straum af sjúkrakostnaði mannanna. Það er eins og erlent vinnuafl hafi fyrst komið til landsins í seinasta mánuði og bara rétt eftir að ganga frá skráningum. Við látum nú ekki plata okkur svona. Erlendir verkamenn reistu Kárahnjúkavirkjun og það var sko aldeilis ekki byrjað á því í gær. Svo er bara sagt að það sé ekki svo einfalt að beita vinnustöðvun. Heimildin er til staðar, eftir hverju er beðið? Ég hef þá trú að það hafi hingað til bara hentað þeim fyrirtækjum sem þetta stunda sem og stjórnvöldum að láta þetta vera svona. Enn og aftur við viljum breytingar.

Gleymum því ekki að óskráð vinnuafl hefur ekki þau réttindi og kjör sem verkalýðshreyfingin hefur barist fyrir með blóði, svita og tárum sl. áratugi. Skúrkarnir í hópi atvinnurekenda komast upp með að borga undir taxta og hafa því ákveðið forskot á hina heiðarlegu. Það er algerlega nauðsynlegt að standa vörð um þau réttindi sem náðst hafa á vinnumarkaði svo þeim sé ekki stolið af okkur í skjóli nætur. Röksemdir eins og að erlent verkafólk hafi það þrátt fyrir allt betra hér gilda ekki, með þessu erum við að verðfella eigin vinnu. Hverjir eru það sem græða á endanum? Spyr sá sem ekki veit......eða grunar okkur það?

Vér mótmælum allir

Ég er spennt að sjá hvað snjóboltinn sem Gillí velti af stað verður stór, skyldu fjölmiðlar landsins ná að taka eftir þessu? Einhver hvíslaði að Stöð 2 hefði tekið eftir þessu. Ég mun fylgjast spennt með. Svona átak er einn af þessum dropum sem vonandi að endingu hola þann stein sem þarf. Eitt og sér skapar þetta ekki þá byltingu sem er nauðsynleg, en ef enginn gerir aldrei neitt þá ................... sitjum við bara í sama hjólfarinu.

Tryggingafélög

Á mínu heimili hefur oft verið haft á orði að við séum tryggð fyrir öllu nema tjóni. Þegar við teljum okkur hafa orðið fyrir einhverju tjóni þá hefur tryggingafélögunum yfirleitt tekist að smjúga undan því að greiða okkur nokkuð. Sögu af svæsnasta atvikinu í þessum flokki læt ég hér fljóta:

Þannig er að dóttir mín æfir Judo. Hún hafði farið til Danmerkur í keppnisferð og slasaðist illa í keppni, fór úr olnbogalið og brotnaði. Ég er nú ýmsu vön þegar kemur að dóttur minni og slysum og fór engan veginn af taugum við þessar fréttir, gerði mér engan veginn grein fyrir alvöru málsins því þessu gat hæglega fylgt að hún næði sér aldrei að fullu. Ég hafði þó fljótlega rænu á að fletta upp á heimasíðu tryggingafélagsins sem við erum tryggð hjá hvað fælist í "F-plús fjölskyldutryggingu". Jú mikið rétt: Börn innan 16 ára aldurs eru tryggð fyrir slysum við íþróttaiðkun erlendis. Fljótlega var ljóst að kaupa þyrfti nýjan flugmiða heim, koma barninu frá Álaborg til Kaupmannahafnar og mögulega fleiri útgjaldaliðir. Ég taldi mig í góðum málum með mína fínu tryggingu. Nei, viti menn, í smáa letrinu stóð náttúrulega: "......nema fallhlífastökk og glíma". Ég reyndi í nokkra daga að trúa því að Júdo væri ekki glíma en gafst upp. Þá mundi ég að í þessari tryggingu var líka ferðatrygging sem átti að dekka nýjan flugmiða ef veikindi eða slys koma upp á ferðalögum...... Auðvitað var þarna nemaákvæði. Ekki gilti þetta fyrir börn sem ferðuðust án forráðamanna. Svona var það. Sem betur fer hefur stúlkan náð sér að mesu, þessu gat hæglega fylgt ævilöng örorka, þá hefði hún bara setið uppi með það óbætt, þrátt fyrir að við teldum okkur tryggð gegn þessu.

Mér datt þessi tryggingasaga í hug í framhaldi af færslum mínum hér á undan. Hún rifjaðist sérstaklega upp fyrir mér þar sem í dag fékk ég líklega í frysta skipti tilboð frá tryggingafélagi vegna tjóns sem ég varð fyrir hér heima hjá mér, leki frá lögnum í baðherbergi. Merkilegt nokk, tjónið fæst bætt og þar með er þessi kenning okkar hrakin; um að við séum tryggð fyrir öllu nema tjóni.

Bloggvinur

Ég á vin, bloggvin. Þetta er fyndið. Hafði ekki hugmynd um hvernig þetta bloggvinadæmi virkar en nú veit ég það. Var svolítið feimin við þetta blogg, ekki vön að skoðanir mínar og hugsanir birtist svona fyrir allra augum, vona að þetta venjist. Var einnig feimin við þetta bloggvinadæmi, velti fyrir mér hvernig þetta virkaði, takk Anna.

Meira um almannatryggingakerfið

Eftir að ég setti inn seinustu færslu rakst ég á færslu á bloggsíðu Jónu Ágústu Gísladóttur sem ég vek athygli á:

http://jonaa.blog.is/blog/jonaa/

Ef einhver villtist inn á þessa síðu mína og hefur ekki lesið færslu Jónu um þetta sama málefni, gjörið svo vel að skoða það.

Eitthvað ver ég að flýta mér þegar ég setti þetta inn í gærkvöld, það er rétt að geta frumheimilda farið inn á http://blog.central.is/gislina . Gillí átti náttúrulega hugmyndina. Hver annar!

Örorkubætur

Bætur til þeirra sem eiga við langvarandi veikindi að stríða duga engan veginn fyrir framfærslu þessara einstaklinga, um það þarf ekki að fjölyrða eða tína fram dæmi. Þessa daganna má lesa reynslusögur einstaklinga sem berjast við erfið veikindi á bloggsíðum, m.a. hér á moggablogginu. Hver er vilji okkar hinna? Erum við orðin gegnsýrð af "ég" hugsuninni sem Michael More lýsir í nýjustu myndinni sinni? Er hugsun okkar á þá leið að við skulum bara kaupa okkur launatryggingu hjá tryggingafélögunum? Hver er þá munurinn á okkur og Ameríku? Hvert stefnum við?

Spyr sá sem ekki veit. Svo mikið er víst að þetta er ekki það sem ég vil. Það er okkur til mikillar hneisu hvernig við förum með aldraða og öryrkja. Enn og aftur vitna ég í Sicko: "Stjórnvöld eiga að óttast kjósendur en ekki öfugt" þetta þýðir á mannamáli að stjórnvöld eiga að óttast að verða ekki kosin aftur til valda, okkar er valdið. Nú á ný ríkistjórn möguleika á að gera eitthvað í þessum málum, svo einfalt er það, annars verður hún ekki kosin aftur, eða þannig.

Það er óneitanlega sárt fyrir fólk sem hefur alla tíð unnið hörðum höndum fyrir sínu daglega brauði að ná ekki lengur endum saman af því að við búum ekki í því velferðarþjóðfélagi sem við héldum að við byggjum í. Sumir eiga vini og ættingja sem bregðast við og eru tilbúnir að leggja til styrki þegar svona stendur á, ekki allir. Þó það sé sælt að geta sýnt hug sinn í verki er það ekki þannig sem við viljum að sjúkir nái endum í heimilisbókhaldinu saman. Nei við viljum breytingar.

Michael Moore áróður

Það ætti að vera skylduáhorf á nýjustu myndina hans Michael Moore. Þó myndin fjalli fyrst og fremst um bandarískt heilbrigðiskerfi þá er ýmislegt fleira í henni. Þar finnst mér sterkast hugsunin ég vs við. Það kemur sterkt fram í myndinni hversu ríkur hugsanagangur og þjóðfélagskerfið í USA miðast við "ég". Það sem ég velti fyrir mér eftir að hafa séð myndina er hversu mikið okkur beri skylda til að leysa vandamálin sameiginlega með sýnina "við" á samfélagslega vandamál. Að horfa á yfirlýstan kanadískan íhaldsmann telja ókeypis (takið eftir ókeypis) heilbrigðisþjónustu fyrir alla vera svo sjálfsagðan hlut. Að þessu sögðu velti ég fyrir mér stöðu íslensks heilbrigðiskerfis. Að hve miklu leyti stefnum við í átt að bandaríska kerfinu? Við erum reyndar enn með ríkisrekna heilbrigðisþjónustu, en það hefur verið tilhneiging til aukinnar kostnaðarþátttöku sjúklinga. Rökin: auka kostnaðarvitund. Eins og sjúklingar sem þurfa á þessari þjónustu að halda séu ekki nógu þjakaðir af áhyggjum vegna eigin sjúkdóma þó þeir séu ekki stanslaust minntir á hvað þeir kosti okkur hin?

Í okkar nútíma íslenska þjóðfélagi er mikið um þessa "ég" hugsun, hver er sjálfum sér næstur, náunginn kemur okkur ekki við. Við höfum búið við loforð og áróður um skattalækkanir seinustu ár en það hefur alveg gleymst að benda okkur á í hvað þessir aurar fara. Þá er gott að sjá Sicko og gleðjast yfir hversu langt við erum þó ennþá frá þessu ameríska kerfi og að enn er þetta í lagi hér. Það er hins vegar vert að velta því fyrir sér á hvaða leið við erum varðandi lyfjakostnað. Það er óásættanlegt að tekjulágir hópar skuli þurfa að neita sér um lyf sem læknir hefur skrifað upp á vegna kostnaðar. Oft helst í hendur lágar tekjur og sjúkdómar og þetta er algerlega ólíðandi.