Frænka

Frænka mín Gíslína Erlendsdóttir lést í gær langt fyrir aldur fram. Þegar við vorum börn var mikill samgangur milli fjölskyldna okkar og hefur mér nú seinustu mánuðina mikið verið hugsað til þeirra tíma. Það er bara þannig að það fólk sem maður kynnist sem barn skipar alltaf veglegan sess í huga manns.

Gillí hélt úti bloggsíðu þar sem hún fjallaði hispurslaust og af miklum kjarki um sjúkdóm sinn og lífið og tilveruna. Ég skrifaði fyrir um mánuði síðan um hvaða áhrif það hafði á mig og ég vísa nú aftur í það.

Ég hef þá trú að Gillí hafi með framgöngu sinni snert marga strengi og fengið marga til að líta örlítið í eigin barm og velta fyrir sér hvert við stefnum með lífi okkar, fengið okkur til að hugsa um hvað sé mikilvægt fyrir okkur og hvernig við viljum verja okkar dýrmæta jarðlífi.

Ég votta öllum aðstandendum mína dýpstu samúð.

Táknmál í prófum

Hvað mæla próf?

Getu til að koma skriflega minnisatriðum á framfæri.

Hvað segir þessi mæling um getu einstaklingsins?

Svar: Til lengri tíma (framtíðar) lítið.

Próf mæla einn hæfileika sem ekki hefur verið haft hátt um; hversu flinkir nemendurnir eru í táknmáli sín á milli og skiptast á upplýsingum í prófinu sjálfu.

Úps þar játaði ég það. Við vinkonurnar vorum nefnilega æði flinkar í þessum fræðum, þetta var svona eins konar samhjálp okkar á milli eða þannig. Við komum okkur upp táknmáli. Fjöldi fingra á lofti táknaði náttúrulega númerið á spurningunni sem við vorum í vandræðum með. Svo var bara hugmyndaflugið notað til að skiptast á upplýsingum.

Eitt sinn vorum við í Íslandssöguprófi. Við vorum í 5. eða 6. bekk. Ég sat í öðrum endanum á matsalnum og Elín í hinum endanum. Við snerum á móti hvor annarri. Þetta var töluverð vegalengd og útilokað að við gætum talað saman.

Ég lít upp, Elín rekur upp 4 fingur. Já spurning númer 4. Einhver vandræði þar.

"Hvernig dó Eggert Ólafsson?" Hann drukknaði á Breiðafirði þegar skipið hans fórst, það vissi ég, en hvernig í veröldinni gat ég táknað það yfir allan matsalinn? Ég leit upp, sá hvernig Elín táknaði hengingarsnöru um hálsinn á sér og kippir í. Nei hann var ekki hengdur. Ég hristi höfuðið. Svo byrjaði ég að síga niður í sætinu með hendur fyrir andlitinu, eins og ég væri að drukkna inni í lófunum á mér, þetta reyndi ég aftur og aftur. Elín horfði bara gapandi á mig, líka hinir krakkarnir, hvað var eiginlega í gangi? Ég hugsaði og hugsaði.

Hvernig táknar maður mann á skipi sem ferst á Breiðafirði? Þarna brást okkur bogalistin. Ég held að þarna hafi kennarinn séð við okkur, þetta var bara ekki hægt að tákna.

Af kynþáttahyggju - ég fæ hroll

Í dag fékk ég sendan link inn á skapari.com sem lætur mann fá hroll. Þarna er fólk af öðrum kynstofnum en hvítum kallað nöfnum sem ég get ekki haft eftir og viðhorf til þeirra slíkt að ég á ekki orð til að lýsa. Þarna er upptalning á "óvinum Íslands" og rökstuðningur fyrir því hvers vegna viðkomandi eru á þeim lista. Þar má m.a. finna Ólaf Ragnar Grímsson og Gauta B. Eggertsson, annar er þarna vegna val á eiginkonu og hinn vegna afstöðu sinnar til "barnakvæðisins" Tíu litlir negrastrákar. Gauti skrifaði sterka grein um kvæðið í Fréttablaðið, birtist hún einnig á heimasíðu hans.

Á forsíðu skaparans má m.a. lesa:

Í stuttu máli

Ég er Skapari.
Ég er Hvítur.
Ég er Kynþáttasinni.
Ég er Norrænn.
Ég er Íslendingur.
Ég er Þjóðernissinni.
Ég er Kynbótasinni.
Ég er Rasisti.
Ég er Nasisti.
Ég er Náttúrusinni.
Ég er FRAMTÍÐIN.

Undir flipa sem kallaður er "Sköpun" má lesa:

Sköpunarhreyfingin

er byggð á hinum Eilífu Lögum Náttúrunnar,
Sögu, Rökum og Almennri Skynsemi.

1. VIÐ TRÚUM að Kynþáttur okkar er okkar Trú.

2. VIÐ TRÚUM að Hvíta Kynið er Náttúrunnar Best.

3. VIÐ TRÚUM að Kynþáttatryggð sé efst af öllum heiðrum og Kynþáttasvik sé verst af öllum glæpum.

4. VIÐ TRÚUM að það sem er gott fyrir Hvíta Kynið er æðsta dyggðin og það sem er slæmt fyrir Hvíta Kynið er versta syndin.

5. VIÐ TRÚUM að sú EINA og SANNA, HREINA og BYLTINGARKENDA Hvíta Kyn Trú - SKÖPUN - er eina frelsunin fyrir Hvíta Kynið.

Undir flipa sem kallaður er "Greinar" má finna link þar sem fjallað er um samkynhneigða:

Með blóði, svita og tárum komust samkynhneigðir út úr skápnum og með blóði, svita og tárum verður þeim troðið þangað aftur - ekki beint fögur spá en líklega mjög sönn.
Finnum lausn áður en uppgjör mun eiga sér stað.

Ég velti fyrir mér hvað vaki fyrir þeim sem halda úti slíkri síðu.

1. Getur verið að um grín sé að ræða? Ef það er málið þá er það háalvarlegt því það er óvíst að "grínið" komist til skila. Svo mikið er víst að það fór fram hjá mér og ég lít á þetta sem stórhættulegan áróður.
2. Getur verið að um um sé að ræða hóp af einstaklingum sem meinar þetta í fullri alvöru? Í því samhengi velti ég því fyrir mér hvort best væri að láta sem ekkert væri því það að vekja athygli á þessu gæti virkað sem örvun og auglýsing. Eftir nokkra umhugsun komst ég að því að það er líka stórvarasamt, þögn er sama og samþykki og með því að láta sem ekkert sé erum við á vissan hátt að samþykkja að þessi skoðun eigi rétt á sér. Ég get fallist á að ýmsar skoðanir sem ég er ósammála eigi rétt á sér og sé jafvel hægt að rökstyðja. Þetta er svo sannarlega undanskilið.
3. Getur verið að um sé að ræða geðveila(n) einstakling(a)? Þetta tel ég reyndar líklegt en alvarlegt eigi að síður.

Það vakti athygli mína að hvergi er að finna nokkurn ábyrgðarmann fyrir þessum skrifum. Það er þó vottur af siðferðiskennd fólgin í því að vilja ekki kannast við þessar skoðanir undir nafni.

Nú er ég illa netfróð manneskja, en verður ekki einhver að vera opinberlega ábyrgur fyrir því sem sett er á netið? Prentmiðlar hafa ábyrgðarmann, er löggjafinn svona langt á eftir með að koma höndum yfir netmiðla?

Það að til séu í okkar samfélagi einstaklingar með hugmyndir eins og birtast þarna er verulega alvarlegt. Ég tel það skyldu mína að vekja athygli á þessu og hvet aðra til að vera meðvitaða um að þessi viðhorf séu til. Að hunsa þetta og láta eins og þetta sé ekki til býr til jarðveg fyrir svona hugarfar og þar blómstrar það. Einnig tel ég varasamt að flissa að þeim hugmyndum sem þarna birtast, með því erum við að senda ákveðin skilaboð til samfélagsins, skilaboð um að svona hugarfar sé í lagi, jafnvel fyndið.

Fákeppni á íslenskum matvörumarkaði

 Alvarlegar ásakanir hafa komið fram um verðsamráð á íslenskum matvörumarkaði. Ég ætla ekki að meta sannleiksgildi þeirra. Ég er hins vegar neytandi og sem slíkur hef ég verulegar áhyggjur af þeim atriðum sem komið hafa fram í umræðunni undanfarna daga.

Komið hefur fram að Bónus sé iðulega með verð u.þ.b. krónu lægra en Krónan. Getur það verið tilviljun? Getur verið að um ólöglegt samráð sé að ræða? Eða getur verið að einfaldlega um þegjandi samkomulag sé að ræða?

Fyrir u.þ.b. 2 árum ríkti verðstríð milli ofangreindra aðila. Gekk það svo langt að verslanir nánast gáfu sumar vörur. Klárlega töpuðu báðir aðilar á þessu verðstríði og klárlega munu neytendur á endanum greiða kostnaðinn af því. Eftir að þessu verðstríði lauk hefur Bónus iðulega komið betur út í verðkönnunum. Þessar verslanir hafa viðurkennt að vera með fólk á sínum snærum sem daglega kannar verð hjá samkeppnisaðilum og síðan eru verð í búðunum færð til eftir þessar kannanir. Bónus gaf Krónunni skýr skilaboð í umræddu verðstríði; sama hvað Krónan lækkaði sig mikið, Bónus færi neðar.

Þetta þýðir á mannamáli að Krónan veit að það þýðir ekkert að reyna að vera lægri en Bónus, Bónus fer alltaf neðar.

Getur þetta talist samkeppni á matvörumarkaði? Meðan ástandið er svona skiptir engu hvort um vísvitandi samráð er að ræða eða ekki, það er engin samkeppni til staðar þegar einn aðilinn hefur slíkt ægivald á íslenskum matvörumarkaði. Umræddur aðili hefur gefið út yfirlýsingu með fyrrnefndu verðstríði að hann líði ekki samkeppni.

Neyðarkall

Það er aldrei of oft vakin athygli á því að björgunarstarf á Íslandi er að miklu leyti unnið í sjálfboðavinnu. Eigi að síður þurfa sveitirnar mikið fjármagn til kaupa og viðhalds tækjabúnaðar og annars reksturs. Þessir fjármunir detta ekki af himnum ofan, nema þá helst í formi flugelda sem við verslum af sveitunum.

Nú um þessa helgi munu björgunarsveitarfólk dreifa sér um fjölfarna staði í þéttbýli og selja "neyðarkall" til styrktar björgunarsveitunum. Hver "kall" (þetta er víst "kelling" í ár) kostar 1000 kr og er hreinn styrkur til björgunarstarfsins.

Börnin mín tvö hafa tekið þátt í unglingastarfi björgunarsveitarinnar Ársæls en þar er rekið alveg frábært starf. Þar fá unglingar að kynnast starfi björgunarfólks í formi kynninga, einnig námskeiða í skyndihjálp, leitarhundar eru kynntir, þau fá að prófa ýmsan búnað t.d. klifra utan í tönkunum í Örfirisey og fara á slöngubáta. Þau eru einnig þátttakendur í björgunaræfingum þar sem þau leika slasaða. Einnig hafa þau tekið þátt í flugeldasölu en seinustu árin hefur lögreglan takmarkað mjög aðkomu unglinga að því sem mér finnst vafasamt, tel mun betra að þeim sé kennt að umgangast þessa vöru en að banna þeim að snerta hana.

Í haust byrjaði 17 ára sonur minn í nýliðasveit björgunarsveitarinnar og er það stíf þjálfun og námskeiðahald. Þar fær ungt fólk að kynnast "hard core" útivist og læra á þær hættur sem því fylgir og bregðast við þeim.

Björgunarsveitarmenn eru tilbúnir til útkalls allan sólarhringinn, allt árið. Fyrir okkur, endurgjaldslaust. Nú er komið að okkur að láta smávegis á móti.

Á hvað hlustaðir þú mamma?

Aftur erum við í Laugagerðisskóla á Snæfellsnesi á 8. áratug síðustu aldar. Lög unga fólksins voru alltaf klukkan 8 á mánudagskvöldum, það var hálfgerð helgistund. Þeim var útvarpað um hátalarakerfi skólans. Þvílík hljómgæði. Til að auka á hátíðablæinn söfnuðumst við saman sem flest á einu herberginu, hlustuðum saman á lögin. Algerlega steinþegjandi. Ég held við höfum ekkert verið að senda kveðjur, það var ekki aðalatriði, enda bara brot af þeim lesnar upp. Bara að hlusta á lögin.

Það voru ekki margir sem áttu segulband, þau þóttu dýrgripir. Þeir sem áttu þessa dýrgripi stilltu þeim upp fyrir framan útvarpið og biðu í miklum spenningi eftir hvort það kæmi lag sem ekki var þegar búið að taka upp á spólu. Spólurnar voru vandlega merktar, hvaða lög voru á þeim og í hvaða röð. Það voru hins vegar ekki margir þættir í útvarpinu sem tók því að liggja yfir og bíða eftir spennandi tónlist, mátti reyna að sitja yfir óskalögum sjúklinga og sjómanna. Uppskeran gat verið "Ó, blessuð vertu sumarsól" eða "Síldarvalsinn", en ef heppnin var með tókst að taka upp "Er ég kem heim í Búðardal".

Á einstaka heimili var til plötuspilari. Heima hjá mér var einn, hann var með svo þungum armi að nálin skar niður plöturnar, plöturnar mínar hafa ekki beðið þess bætur. Þær voru heldur ekki svo margar. Í kaupfélaginu í Borgarnesi var ekki mikið úrval og ekki var heldur verið að kaupa mikið, þá sjaldan maður kom þangað. Það mátti nú ekki eyða öllu lambsverðinu sem maður fékk í innlegg á haustin í einhverja vitleysu. Til Reykjavíkur kom ég nánast aldrei. Þar voru víst seldar vínylplötur.

Spurninguna í fyrirsögninni fékk ég um daginn frá dóttur minni. Hún vildi vita um tónlistasmekk minn á unglingsárunum, hvaða tónlist ég hefði valið mér til að hlusta á. Mér vafðist tunga um tönn, "valið mér" það var það sem ég átti svolítið erfitt með að útskýra.

Efst í huga

Yfirskrift þessarar bloggsíðu er "Efst í huga". Í dag ætla ég að vera sjálfri mér samkvæm og skrifa um það sem varla hefur vikið úr huga mér í allan dag. Það er Gillí frænka mín sem er hér til hliðar á bloggvinalistanum. Hún hefur í u.þ.b. ár glímt hetjulegri glímu við krabbamein. Í þeirri baráttu hefur ekki verið skipt jafnt í lið en eigi að síður hefur hún af miklum kjarki og æðruleysi haldið úti bloggsíðu og leyft okkur hinum að fylgjast með sér.

Skrif hennar hafa mjög sterklega minnt mig á hvað lífið, heilsan og samvera með okkar nánustu er okkur dýrmæt. Hversu mikilvægt er að njóta stundarinnar. Við lestur skrifa hennar átta ég mig betur á hver eru hin raunverulegu vandamál í lífinu, einnig hvað það er sem skiptir okkur máli.

Ég hef staldrað við og velt fyrir mér hvernig lífi ég hef lifað, er ég sátt? Er eitthvað sem mig hefur langað til en ekki framkvæmt? Er þá ekki rétt að gera eitthvað í því? Ekki bíða, ekki gera ekki neitt.

Nú þegar fregnir berast af harðri baráttu Gillíar leitar hugurinn til sona hennar, Kára og Ásgeirs og einnig til Palla. Ég hugsa til samverustunda fjölskyldna okkar þegar við vorum börn, systkinin voru þau börn sem ég helst hafði samskipti við áður en ég byrjaði í skóla. Ég hugsa til Gerðu og Ella, Halldórs, Rósu og Egils. Við vonum og biðjum að Gillí öðlist enn á ný kraft til að njóta samvista með sínum nánustu.

Gjafabréf Hjálparstofnunar kirkjunnar

Það tíðkast að boða til gleðskapar við tímamót svo sem eins og tugafmæli. Sá sem heldur boðið gerir það í flestum tilvikum til að nota tækifærið til að hitta sjaldséða ættingja og vini, langar að fá það fólk sem næst sér stendur til að fagna við þetta tækifæri.

Boðsgestir vilja síður koma tómhentir, vilja sýna í verki hug sinn og gleðja veisluhaldarann með einhverjum hætti. Nú á dögum allsnægta er erfiðleikum háð að finna fyrir skynsamlegan pening eitthvað sem kemur viðkomandi vel, fólk gjarnan stofnar til samskota og er það vel. En stundum er maður ekki hluti af hóp þegar svona veisluboð rekur á fjörurnar.

Hjálparstofnun kirkjunnar býður upp á falleg gjafabréf. Á gjafabréfinu kemur fram til hvers upphæðin verður notuð. Hægt er að kaupa geit fyrir 3000 kr, geitinni verður ráðstafað til fátækrar fjölskyldu í Afríku, hægt er að leysa þrælabarn á Indlandi úr ánauð fyrir 5000 kr og einnig er hægt að leggja til mismunandi upphæðir til byggingar vatnsbrunna.

Það er ágæt hugmynd að eiga alltaf heima gjafabréf fyrir t.d. einni geit, þá er maður alltaf viðbúinn óvæntum boðum og er ég sannfærð um að geit í Afríku gleðji gamlar frænkur ekki minna en fertugasta slæðan.

Skautaveturinn mikli

Það voru langvarandi frost. Hver pollur og smátjörn var frosinn. Það var enginn maður með mönnum nema að eiga skauta. Hvert tækifæri var notað, hverjar frímínútur til að fara út á pollinn rétt utan við girðinguna og við skautuðum eins og við ættum lífið að leysa.

Svo kom þíða, rigningarkafli. Klaki losnaði á Núpánni og flaut fram, klakastífla myndaðist niðri við Kolviðarnes. Stórt lón varð til. Aftur kom kuldakafli og lónið fraus. Þetta voru draumaaðstæður til iðkunar skautaíþrótta. Nú var skautað sem aldrei fyrr. Flóinn var allur eitt svell og Núpáin sjálf breyttist í breiðstræti. Tunglsljósið speglaðist í svellinu og kvöldin voru björt. Fjarlægðaskyn okkar varð annað, við brunuðum á skautunum eftir Núpánni niður að Kolviðarnesi á engum tíma.

Við fórum í eltingaleik og eitur í flösku. Okkur fannst við eiga heiminn og geta skautað á heimsenda.

Leirburðarárátta

Þegar leirburðaráráttan er æst upp í mér þá er oft erfitt að hætta. Ég datt í morgun inn á bloggsíðu hjá Herra Limran. Þar birtir hann fyrriparta og skorar á lesendur að botna. Þar sem ég var komin í leirstuð ákvað ég að prófa og aldrei slíku vant var ég bara keik með árangurinn. Þar sem seinni hluti hverrar vísu er minn leyfi ég mér að birta þetta hér:

Negrastrákar stuða allt
stórt er vandamálið.
Rasismi í sárið salt
sáldrar, kyndir bálið

Biblían er bókin svört
berjast helgir núna
ásýnd þeirra ekki björt
argir missa trúna

Kjötsúpan var kekkjótt, þunn
köld og illa soðin.
Rann hún samt í margan munn
minnkar kuldadoðinn 

Hundfúl platan hikstar enn
hávært Snati geltir.
Giftast bara mær og menn
Margir prestar hrelltir 

Ódýrt fæði upp á hæð
ekki ræði lengur
Ég engu lengur um það ræð
asnalegur fengur