Er magn ávísun á gæði?

Ég bjó sem barn við það sem í dag væri kallað skert skólaganga. Skólaganga mín var þannig:

• 7 ára fór ég í skólann fyrst 10 daga að hausti og síðan 5 daga að vori.
• 8 ára fór ég í skólann 4 sinnum, ýmist í viku eða hálfan mánuð í senn.
• 9-12 ára var ég í skólanum aðra hverja viku, 5 daga í senn.
• 13-15 ára var ég í skólanum hverja viku, 5 daga í senn en fór heim um helgar.

Venjulega hófst skóli seinast í september og honum lauk um miðjan maí. 

Við bekkjarsystkinin vorum eins misjafnir námsmenn og við vorum mörg en árangur okkar í lokaprófum (samræmdum) í 9. bekk var yfir landsmeðaltali í öllum greinum, einnig í öllum prófþáttunum var okkur sagt.

Jafnaldrar okkar sem tóku þessi sömu próf höfðu langflest mun meiri skólagöngu á bak við sig. Einhverjir sveitamenn voru svipað staddir og við, en það var eingöngu brot af árganginum.

Ég hef oft spurt mig hvort árangur okkar hafi verið svona góður af því að við vorum ekki meira í skólanum eða þrátt fyrir skerta skólagöngu.

Er magn alltaf ávísun á gæði?

Samræmd próf í náttúrufræði

Þessa færslu birti ég nú á laugardaginn en sé hér ágætt tækifæri til að koma þessu fyrir augu fleiri lesenda með því að tengja við þessa frétt. Tel það vera þess virði að vekja athygli á gerð þessara prófa.

Ég hef undanfarna daga aðstoðað dóttur mína við undirbúning undir samræmt próf í náttúrufræði í 10. bekk og hef ég því skoðað próf sem lögð hafa verið fyrir nú undanfarin ár. Þar kemur margt undarlegt fram. Mig langar að tína fram nokkrar einkennilegar prófspurningar:

Árið 2004:

Blóðflokkur einstaklings ræðst af:

a) Genum á Y-litningi eingöngu
b) Margföldum genasamsætum
c) Stökkbreytingu tveggja gena
d) Þremur hliðstæðum litningum

Rétt svar er b. Ég lagði þessa spurningu fyrir nokkra vinnufélaga mína (í Blóðbankanum) en þeir ýmist stóðu á gati eða gátu svarað rétt með því að nota útilokunaraðferðina. Margfaldar genasamsætur er orðskrípi sem ég hef ekki heyrt notað í þessu samhengi nema í kennslubók grunnskóla í erfðafræði. Hvar er tengingin við raunveruleikann? Hver er tilgangurinn með að prófa börn úr hugtökum sem hvergi eru notuð?

Árið 2004:

Í hvaða eftirfarandi ferli á sér stað efnahvarf:

a) Gos á vökvaformi frýs og myndar klaka
b) Ísmolar í gosi bráðna og mynda vatn
c) Salt leysist upp í hreinu vatni
d) Vatnsgufa þéttist í vatnsdropa utan á glasi

Skv svörum er rétt svar c. Vandamálið er að þetta er ekki efnahvarf. Þetta er leysing. Ekkert af möguleikunum sem gefnir eru upp eru efnahvörf, ekki einu sinni skv kennslubókinni.

Árið 2005 sjúkrapróf:

Hvað af eftirfarandi er hluti litnings:

a) Litningur
b) Gen
c) DNA
d) Okfruma
e) Líkamsfruma

Rétt skv svörum er b. Ég er líffræðingur með framhaldsmenntun í erfðafræði. Ég veit ekki betur en DNA sé staðsett í litningum. Kannski hef ég misskilið eitthvað!

Árið 2006:

Það sem einkennir frumefni er að það

a) er ekki hægt að kljúfa í önnur efni
b) finnst úti í náttúrunni
c) getur myndað efnasambönd
d) hefur breytilegan róteindafjölda

Rétt svar er a. Gott ef ég lærði þetta ekki svona á sínum tíma. Vandamálið er að í námsefninu er börnunum kennt um geislavirkni og kjarnahvörf. Þar eru frumefnum breytt í önnur efni. Hvar er samræmi milli þess námsefnis sem prófað úr og prófsspurninganna?

Árið 2006 sjúkrapróf:

Þegar tilraunaglas er hitað er mikilvægast að

a) hafa glasið yfir mesta hitanum
b) halda um mitt glasið með töng
c) loka glasinu með korktappa
d) vísa opinu frá fólkinu í kring

Rétt svar er d. Þetta er það sem ég kalla alger bullspurning. Þarna er verið að skerpa á öryggisatriðum en það hlýtur líka að vera mikilvægt að halda glasinu yfir hitanum og nota töng. Við gætum eins vel spurt: Hvað er mikilvægast þegar þú ætlar að elda mat: a) setja matinn í pott, b) setja pottinn á eldavélina, c) kveikja undir eldavélinni, d) kveikja á útvarpinu.

Árið 2007 sjúkrapróf:

Við rýriskiptingu verða til

a) fjórar frumur með helmingi færri litninga en móðurfruman.
b) fjórar frumur með jafn marga litninga og móðurfruman
c) tvær frumur með helmingi færri litninga en móðurfruman
d) tvær frumur með jafn marga litninga og móðurfruman

Rétt svar er a. Í svörunum sem gefin eru út er rétt svar c. Hvort um er að ræða prentvillu eða það að sá sem samdi prófið veit ekki betur, veit ég ekki. Engu að síður ekki gott að námsmatsstofnun gefi út röng svör.

Árið 2007 sjúkrapróf:

Bíll ekur eftir beinum vegi á jöfnum hraða. Þá er:

a) enginn núningskraftur sem verkar á hann
b) krafturinn frá vélinni jafnstór heildarnúningskraftinum
c) lítil loftmótstaða á hann því hraðinn er jafn
d) núningskraftur frá veginum jafn loftmótstöðunni

Rétt svar er b. Börnin læra um ýmsa gerðir krafta. Þar á meðal er fjallað um loftmótstöðu. Ég bara spyr, vegur hún ekkert?

Ég læt þetta duga af prófspurningum í náttúrufræði. Þær eru fleiri sem ég hef athugasemdir við, tók bara þær sem mér fannst bera af í vitleysu. 

Ég hef margar athugasemdir við námsefni í Náttúrufræði til samræmds prófs í grunnskóla. Það er efni í annan pistil. Prófspurningar sem þessar bera þess vitni að ekki sé nógu vel vandað til prófagerðar. Slíkt er alvarlegt mál því mörg börnin eru metnaðarfull og eiga fullan rétt á vönduðum vinnubrögðum.

Samræmdu prófin hafin

Samræmd próf í náttúrufræði

Ég hef undanfarna daga aðstoðað dóttur mína við undirbúning undir samræmt próf í náttúrufræði í 10. bekk og hef ég því skoðað próf sem lögð hafa verið fyrir nú undanfarin ár. Þar kemur margt undarlegt fram. Mig langar að tína fram nokkrar einkennilegar prófspurningar:

Árið 2004:

Blóðflokkur einstaklings ræðst af:

a) Genum á Y-litningi eingöngu
b) Margföldum genasamsætum
c) Stökkbreytingu tveggja gena
d) Þremur hliðstæðum litningum

Rétt svar er b. Ég lagði þessa spurningu fyrir nokkra vinnufélaga mína (í Blóðbankanum) en þeir ýmist stóðu á gati eða gátu svarað rétt með því að nota útilokunaraðferðina. Margfaldar genasamsætur er orðskrípi sem ég hef ekki heyrt notað í þessu samhengi nema í kennslubók grunnskóla í erfðafræði. Hvar er tengingin við raunveruleikann? Hver er tilgangurinn með að prófa börn úr hugtökum sem hvergi eru notuð?

Árið 2004:

Í hvaða eftirfarandi ferli á sér stað efnahvarf:

a) Gos á vökvaformi frýs og myndar klaka
b) Ísmolar í gosi bráðna og mynda vatn
c) Salt leysist upp í hreinu vatni
d) Vatnsgufa þéttist í vatnsdropa utan á glasi

Skv svörum er rétt svar c. Vandamálið er að þetta er ekki efnahvarf. Þetta er leysing. Ekkert af möguleikunum sem gefnir eru upp eru efnahvörf, ekki einu sinni skv kennslubókinni.

Árið 2005 sjúkrapróf:

Hvað af eftirfarandi er hluti litnings:

a) Litningur
b) Gen
c) DNA
d) Okfruma
e) Líkamsfruma

Rétt skv svörum er b. Ég er líffræðingur með framhaldsmenntun í erfðafræði. Ég veit ekki betur en DNA sé staðsett í litningum. Kannski hef ég misskilið eitthvað!

Árið 2006:

Það sem einkennir frumefni er að það

a) er ekki hægt að kljúfa í önnur efni
b) finnst úti í náttúrunni
c) getur myndað efnasambönd
d) hefur breytilegan róteindafjölda

Rétt svar er a. Gott ef ég lærði þetta ekki svona á sínum tíma. Vandamálið er að í námsefninu er börnunum kennt um geislavirkni og kjarnahvörf. Þar eru frumefnum breytt í önnur efni. Hvar er samræmi milli þess námsefnis sem prófað úr og prófsspurninganna?

Árið 2006 sjúkrapróf:

Þegar tilraunaglas er hitað er mikilvægast að

a) hafa glasið yfir mesta hitanum
b) halda um mitt glasið með töng
c) loka glasinu með korktappa
d) vísa opinu frá fólkinu í kring

Rétt svar er d. Þetta er það sem ég kalla alger bullspurning. Þarna er verið að skerpa á öryggisatriðum en það hlýtur líka að vera mikilvægt að halda glasinu yfir hitanum og nota töng. Við gætum eins vel spurt: Hvað er mikilvægast þegar þú ætlar að elda mat: a) setja matinn í pott, b) setja pottinn á eldavélina, c) kveikja undir eldavélinni, d) kveikja á útvarpinu.

Árið 2007 sjúkrapróf:

Við rýriskiptingu verða til

a) fjórar frumur með helmingi færri litninga en móðurfruman.
b) fjórar frumur með jafn marga litninga og móðurfruman
c) tvær frumur með helmingi færri litninga en móðurfruman
d) tvær frumur með jafn marga litninga og móðurfruman

Rétt svar er a. Í svörunum sem gefin eru út er rétt svar c. Hvort um er að ræða prentvillu eða það að sá sem samdi prófið veit ekki betur, veit ég ekki. Engu að síður ekki gott að námsmatsstofnun gefi út röng svör.

Árið 2007 sjúkrapróf:

Bíll ekur eftir beinum vegi á jöfnum hraða. Þá er:

a) enginn núningskraftur sem verkar á hann
b) krafturinn frá vélinni jafnstór heildarnúningskraftinum
c) lítil loftmótstaða á hann því hraðinn er jafn
d) núningskraftur frá veginum jafn loftmótstöðunni

Rétt svar er b. Börnin læra um ýmsa gerðir krafta. Þar á meðal er fjallað um loftmótstöðu. Ég bara spyr, vegur hún ekkert?

Ég læt þetta duga af prófspurningum í náttúrufræði. Þær eru fleiri sem ég hef athugasemdir við, tók bara þær sem mér fannst bera af í vitleysu. 

Ég hef margar athugasemdir við námsefni í Náttúrufræði til samræmds prófs í grunnskóla. Það er efni í annan pistil. Prófspurningar sem þessar bera þess vitni að ekki sé nógu vel vandað til prófagerðar. Slíkt er alvarlegt mál því mörg börnin eru metnaðarfull og eiga fullan rétt á vönduðum vinnubrögðum.

"Siðlaus" fræðsla Alnæmissamtakanna

Ég er í allan dag búin að velta fyrir mér hvort ég eigi að hlæja að Guðna Ágústsyni eða gráta yfir hans málflutningi. Á síðu 2 í Fréttablaðinu í dag er eftirfarandi fyrirsögn: "Guðni segir fræðslu siðlausa". Forvitni mín var strax vakin. Málið snýst í stuttu máli um að Alnæmissamtökin voru með forvarnarfræðslu í grunnskóla Vestmannaeyja og var kvartað við Guðna yfir að hún hafi verið "óviðeigandi".

Hjá mér vakna nokkrar spurningar:

1. Af hverju er kvörtun yfir fræðsluefni utanaðkomandi samtaka send til Alþingismanna? Er ekki eðlilegra að skólayfirvöld fjalli um málið?
2. Hvernig getur Guðni á þessu stigi málsins (það kemur fram að hann hafi ekki heyrt fyrirlesturinn) fullyrt að fræðslan sé siðlaus?
3. Á hvaða leið er formaður Framsóknaflokksins? Fullyrðir einn daginn að "heiðingjar" hafi verra siðferði en kristnir, næsta dag er fræðsla um alnæmi orðin siðlaus.

Líklega er mér síst hlátur í hug, Guðni hefur stundum verið fyndinn, þetta er mjög langt frá því. Þetta er sorglegt, hér er verið að ýja að því að ekki megi fjalla um kynsjúkdóma og smitleiðir tæpitungulaust. Ekki veit ég hvað fræðslufulltrúi Alnæmissamtakanna sagði sem Guðna finnst orka tvímælis en landlæknir segir í sömu frétt að umfjöllun Alnæmissamtakanna hafi hingað til verið vönduð.

Svona málflutningur ber með sér að formaður Framsóknarflokksins vilji teprulegt tal um smitleiðir alnæmis. Þekking á smitleiðum og alvarleika sjúkdómsins er undirstaða forvarna, grunnskólabörn verða að fá þessa fræðslu ef við ætlum að stemma stigu við þessum sjúkdómi. Að sporna við umræðu ýtir undir fáfræði, þessi málflutningur er Guðna til skammar og er í raun aðför að upplýstu samfélagi.

Ég hélt að ég byggi í Vestur-Evrópu á 21. öldinni.

Er magn alltaf ávísun á gæði?

Í dag var töluvert fjallað um niðurstöður PISA könnunar og við Íslendingar ekkert alltof hressir með niðurstöðurnar.

Ég hef í tengslum við árangur í skólastarfi oft velt fyrir mér eigin skólagöngu, 2 x vika í 7 ára bekk, ca 4 x vika í 8 ára bekk (dreift yfir veturinn), önnur hver vika eftir það fram að 13 ára aldri og eftir það hverja viku. Alltaf í heimavist. Skólastarf hófst um mánaðamót september / október og lauk í byrjun maí. Þetta var mun styttri tími en jafnaldrar mínir á í þéttbýli á Íslandi á þessum tíma fengu. Í lok grunnskóla var árangur mældur í samræmdum prófum sem bekkurinn minn ( ca 20 krakkar ) tók, einnig öll hin börnin sem fengu mun meiri tíma í skóla, sérstaklega á yngri árum. Niðurstaðan var að við vorum yfir landsmeðaltali í öllum fögum. Einnig í öllum prófþáttum sem gefnir voru upp. Þetta er lítið úrtak og sannar ekki neitt, eigi að síður er vert að velta þessu fyrir sér.

Þegar ég skoða námsbækur barna minna er þar að finna margt sem ég sá fyrst í menntaskóla og sumt hef ég aldrei séð eða lært. Þetta hlýtur að bera metnaðarfullu skólastarfi vitni. Það er hins vegar umhugsunarefni hvort við erum að ætla börnunum um of, hvort þau nái að meðtaka allt þetta efni. Getur verið að yfirferðin sé of yfirborðsleg til að kennslan skili tilætluðum árangri?

Spyr sá sem ekki veit. Ég rakst hins vegar á bloggfærslu skólamanns um þetta efni og finnst mér vert að benda á hana.